Behandling når kreftsykdommen ikke kan helbredes, nynorsk

Målet med cellegiftbehandling er å forseinke utviklinga av kreftsjukdommen ved å øydelegge kreftcellene. Det fins ulike typar cellegift for forskjellige kreftformer. Vi kombinerer ofte fleire typar cellegift. Behandlinga blir vanlegvis gitt intravenøst eller i tablettform, men òg med sprøyte direkte i muskelen. Vi gir hovudsakleg cellegift i ein til fem dagar med to til fire vekers mellomrom. 

Det er vanleg å ta blodprøver og biletundersøkingar, som for eksempel CT eller MR før cellegiftbehandlinga startar. Etter to til tre månader med behandling tar vi nye bilete og prøver for å sjå om kreftsvulsten/-svulstane har stabilisert seg eller blitt mindre. Dersom så er tilfelle er det vanleg å fortsette behandlinga viss biverknadene er akseptable. Nokre ganger er blodprøver tilstrekkeleg.

Dersom ein etter mange månader med cellegiftbehandling har kome til ein situasjon med stabil sjukdom eller tilbakegang av sjukdom, treng kroppen vanlegvis kvile og du kan få ein pause frå behandlinga. Skulle cellegiften ikkje verke, er det i nokre tilfelle aktuelt å skifte til annan type cellegift.

Cellegiftbehandling påverkar ikkje berre kreftceller, men også kroppens normale celler. Særleg gjeld det normale celler som deler seg raskt, til dømes hårceller, celler i tarmveggen og blodceller. Biverknadene av cellegift skuldast skade på normale celler i ulike organ.

I dei siste ti åra er det utvikla nye typar kreftbehandling som angrip kreftcellene mer målretta enn cellegift. Desse behandlingsformene påverkar kroppens normale celler i mindre grad, og dei kan bli gitt aleine eller i kombinasjon med cellegiftbehandling ved enkelte krefttypar. Behandling vert gitt som tablettar eller intravenøst. Ofte, men ikkje alltid,  gir denne typen behandling færre biverknader enn tradisjonell cellegiftbehandling. 
 

Enkelte kreftformer, som prostatakreft og brystkreft, er det vi kallar hormonfølsame. Målsettinga med hormonbehandling er å motverke kjønnshormona testosteron og østrogen si stimulerande effekt på vekst og deling av kreftcellene.

Hormonbehandlingar blir gitt som tablettar eller ved sprøyter. Typiske biverknader er redusert seksualfunksjon, heitetokter og tap av bein- og muskelmasse. Sjølv om hormonbehandlinga kan ha stor innverknad på livskvaliteten, gir behandlinga mindre alvorlege biverknader enn det vi ser ved cellegiftbehandling.

Ved kreftsjukdom som ikkje kan kurerast er det mogleg å bruke strålebehandling for å førebygge eller lindre plagsame symptom. Vårt mål er å gi stråledose som er tilstrekkeleg til å stanse veksten av kreftsvulsten og den skadelege effekten den har på omgivnadene, og samtidig avgrense stråleskade på friskt vev i størst mogleg grad.

All strålebehandling er individuelt tilpassa. For å planlegge og gjennomføre behandlinga, er det nødvendig med eit godt tverrfagleg samarbeid mellom fagteam av legar, medisinske fysikarar og stråleterapeutar. Legar vurderer sjukdomsbiletet og avgjer kva område som skal behandlast og kor høg stråledose ein skal gi. Talet på behandlingar varierer ut frå svulstens type, størrelse og lokalisasjon. Medisinske fysikarar og stråleterapeutar planlegg og kvalitetssikrar behandlinga.