Vi tilrår at du alltid nyttar siste versjon av nettlesaren din.
logo Helse Fonna

Spinal stenose

Spinal stenose betyr «trong ryggmergskanal». Gjennomsnittsalderen for pasientar med spinal stenose er 65 år.

Årsaker og symptom

Spinal stenose kjem av trong ryggmergskanal eller spinalkanal. Ofte er det forårsaka av forkalkingar i ledda (spondylose), som fører til at spinalkanalen blir for trong og det blir dårleg plass for ryggmerg og/eller nerverøtter. Trongheten i ryggen kjem av fortjukking av leddband, forkalkingar på skivekantar, og gradvis degenerative forandringar i mellomvirvelskiver og fasettledd.

Ein veit ikkje heilt sikkert kvifor kvar enkelt får spinal stenose i ryggen. Fleire faktorar kan ha noko å seie. Arveleg disponering er sannsynleg den viktigaste enkeltfaktoren.

Spinal stenose gir som regel plager ut i beina i form av smerter, nummenhetsfølelse, delvis kraftsvikt og ryggsmerter. Plagene er som regel verst ved belastning når ein står eller går, og blir ofte betre når ein bøyer seg framover.

Tilvising og vurdering

For å få behandling i spesialisthelsetenesta treng du tilvising. Fastlegen er den som oftast tilviser. I nokre tilfelle kan anna helsepersonell vise deg, for eksempel til bildeundersøkingar (MR, CT eller røntgen).

Når vi har fått tilvisinga, vil du få svar på om du har rett til utgreiing og behandling i spesialisthelsetenesta.

 

I tilvisingsteksten ønsker vi informasjon om:

  • namn og fødselsdato
  • vekt og høgde (dersom mogleg operasjonskandidat)
  • akutt skade eller snikande debut
  • symptom og varigheit
    • detaljert opplysningar om smerter: lokalisering, utstrålande, smerter andre stader?
    • svikt, låsninger eller tidlegare operasjonar?
  • funn ved klinisk undersøking:
    • rørsleutslag? hevelse? kraft? nerveutfall?
  • bildediagnostikk:
    • resultat av bildediagnostikk (MR), når og kvar er dette utført?
  • behandling utført og effekt av denne (for eksempel fysioterapi)
  • ønsker pasienten operativt tilbod om det er aktuelt?
  • yrke og sjukmeldingsstatus
  • faste medikament
  • andre sjukdommar
  • behov for tolk
  • Generelt:  Arbeidsstatus, andre sjukdomar, medikament eller andre stimulantia (midler som auka funksjon eller aktivitet til eit av kroppens system).
  • Sjukehistorie: Varighet av symptom, smertelokalisasjon (rygg + utstråling) og grad av smerter. Funksjonsnivå inkludert gangdistanse, pareser (delvis eller ufullstendig lamming.).
  • Klinisk status: Nevrologisk status,  perifer sirkulasjon.
  • Andre undersøkingar: MR- funn, når og kvar MR er tatt.


Utredning

Legen stiller diagnose på bakgrunn av sjukehistorie og fysisk undersøking av deg. Ved mistanke om spinal stenose  blir gjord ein MR undersøking (magnetisk resonans).

MR-undersøking

 



Behandling

Operasjon

Operasjonen har til hensikt å lage betre plass i ryggmergskanalen og dermed redusere plagene. Mange pasientar med spinal stenose  har også ryggsmerter, men desse smertene vil oftast ikkje påverkast av operativ behandling.

Les om


Mens du ventar på operasjon

Det anbefalast ofte at du skal vere aktiv. Sjølv om du har ein del smerte. Gjer kvardagsaktivitet og det arbeid du klarar. Sjukmelding kan vere eit alternativ, men det må du snakke med fastlegen din om. 

Ofte kan plagene lindrast med reseptfri medisin. Dei bør brukast med gjevne mellomrom (3-4 gonger i døgnet). Trenger du sterkare smertelindring må du snakke med fastlegen din. 

Dersom du brukar blodfortynnande medisin som for eksempel Marevan, Albyl-E, Plavix  og lignande, må du avklare med kirurgen og/ eller din fastlege om du skal slutte med dei midlertidleg før operasjonen. Det er viktig at dette er avklart i samråd med din lege minst ei veke før operasjonsdagen.

Dersom du opplev betring mens du ventar på operasjon, bør du ta kontakt. Nokon gonger forsvinn smerten ved " at kroppen leger seg sjølv", då er det  sjeldan behov for operativ behandling.

Praktisk informasjon

Vi anbefaler røykeslutt både før og etter operasjon. Røyking hemmar blodsirkulasjonen og aukar og risikoen for blodpropp og luftvegskomplikasjonar i forbindelse med narkosen.

Vi anbefaler at pasientar som opererast i narkose sluttar med P-pillene seinast 14 dagar før operasjonen. 

Du bør vere heilt frisk når du skal opererast. Forkjøling gjer at operasjonen normalt bør utsettast. Spesielt gjeld dette dersom du har feber og hoste. 

Før operasjonen skal du  faste. Det betyr at du ikkje skal ete eller drikke frå midnatt kvelden før operasjonsdagen. Du skal heller ikkje brukerøyk,snus, drops eller tyggegummi. Du kan ikkje ha på deg smykkar, ringer eller pirringar under operasjonen.  

Det nyttast som regel ein mikrokirurgisk teknikk der ein opererer gjennom eit ca 4-5 cm hudsnitt på ryggen. Under operasjonen utvidast ryggmargskanalen sentralt ved at virvelbuen fjernast heilt eller delvis. Nokre gonger må dette gjerast på fleire nivå, noko som krev eit større snitt i huda. Sidehola i virvelsøyla blir også utvida for å skaffe betre plass til nervane som går ned til beina. Av og til må også forkalka prolaps fjernast. Operasjonstida varierer men er vanlegvis ca 1-2 timar. Dersom ein ikkje kan bruke mikrokirurgi blir det brukt vanleg open teknikk med større snitt i huda.

Du kan stå opp same dag som du blir operert. Det er viktig at du kjem i gong så snart som mogleg. Fysioterapeut og sjukepleiar ved avdelinga vil rettleia deg i forhold til dette. Dei fleste av pasientane kan reise heim dagen etter operasjonen eller i nokre tilfelle same dag. 

Ingen operasjon er risikofri. Blødingar og skade på nervar er sjeldne komplikasjonar, men kan førekome. Det brukast som regel mikroskop under operasjonen for å minske risikoen. Infeksjon i sår kan førekome. Inngrepet blir gjort i narkose noko som også representera ein liten risiko.


Oppfølging

Dei fleste som blir opererte for spinal stenose  skal til kontroll ved telefonsamtale eller på ortopedisk poliklinikk etter 6–8 veker.

  • Stinga fjernar du hos fastlegen 10-12 dagar etter operasjonen.
  • Du kan dusje etter 3-4 dagar. Skift alltid til tørr bandasje. Vent med å bade til etter stinga er fjerna.
  • Dei fleste trenge 4-8 veker sjukmelding etter ein ryggoperasjon.
  • Dersom du skal inn til kontroll avtalast dette med kirurgen før du reiser heim. Mange kan følges opp av sin fastlege, andre treng kontroll på poliklinikken 8-12 veker etter operasjonen.

Ver merksam

Når bør du oppsøke hjelp?

  • Når sjukdomsbildet ditt forandrar seg og du kjenner deg utrygg på kva det kan vere.
  • Smertene er sterke og smertestillande tablettar eller avlasting av ryggen ikkje er nok. Smerter i seg sjølve er ikkje farleg og sjeldan eit uttrykk for noko alvorleg.
  • Du meirkar aukande problem med nedsett muskelkraft.
  • Du får problem med vasslatinga eller blir nomen i skrittet (det kan komme av ein stor prolaps og må opererast relativt raskt).

Skulle noko av dette oppstå, ta kontakt med fastlegen eller legevakta.

Kontakt

Haugesund sjukehus Ortopedi, Haugesund

Kontakt Ortopedi, Haugesund

Oppmøtestad

1. etasje
En høy vinkel av en bygning

Haugesund sjukehus

Karmsundgata 120, 5528 Haugesund

Finn fram

Transport

Det er fleire busstopp like ved og i nærleiken av Haugesund sjukehus.

www.kystbussen.no - Ruteinformasjon for Kystbussen (Bergen-Stord-Haugesund-Stavanger)

www.kolumbus.no - Ruteinformasjon om lokalbussar i Rogaland

Praktisk informasjon

Parkeringshuset nord for sjukehuset er reservert pasientar og besøkande. Alle må betale for parkering. Dette gjer du på p-automatane enten med kort eller kontanter. I tillegg kan du benytte EasyPark appen.

Parkeringshuset har tre ladeuttak.

Reserverte parkeringsplassar

Reserverte plassar for HC-parkering er utanfor hovudinngangen. Hugs å legge parkeringsbeviset godt synleg i frontruta.

Det er reserverte plassar for blodgivarar og dialysepasientar på toppen av parkeringshus. Du vil få utlevert parkeringsbevis frå avdelingen dersom du har rett til å bruke dessa plassane.

Parkeringsavgift

Det er Haugesund Parkering Drift as som har oppfølging av parkeringshuset og parkeringane foran hovudinngangen. Eventuelle klager på p-avgift meldast til dei. Dette finn du også informasjon om på  p-automatane. 

Pris for å parkere på sjukehus i Helse Fonna er 25 kroner i timen. Makspris for eit døgn er 155 kroner.​

 

Du kan endre timen din inntil 48 timar før oppmøte. Dette kan du gjere på helsenorge.no eller ved å kontakte oss på telefon 52 73 90 00. Kontaktsenteret vårt er opent kl. 07.30 – 15.30.

På helsenorge.no finner du informasjon om timen din i innkallingsbrevet.

Apoteket ligg i første etasje, like bak resepsjonen.

Opningstider:

Måndag-fredag kl. 08.00-16.30.

Mange pasientar og pårørande ønskjer å ta bilete eller video som eit minne frå tida på sjukehuset. Dette er sjølvsagt heilt greit, så lenge det er pasienten eller pårørande og vener det blir teke bilete av.
 
Det er ikkje lov å ta bilete av medpasientar eller tilsett ved sjukehusa. Vi har hatt fleire saker der bilete av medpasientar og tilsette har blitt publiserte på sosiale medium utan at dei har gjeve løyve om det. 

Vi håpar at du syner respekt for personvernet til alle du møter under opphaldet ved sjukehuset, og at du bare tar bilete av eigen familie og vener.​

​Kantina i  6.etasje er open for tilsette, pasientar og besøkande.

Opningstider:
Måndag - fredag kl. 09.30-15.30. Stengt helger og heilagdagar.

Pasientkantine i 4-og 5.etasje er kun open for pasientar.

Fleire av sengepostane har eigne spiserom med enkel sjølvbetening for inneliggande pasientar. Ta kontakt med di avdeling.

Det ligg ein Narvesen kiosk i 1.etasje

Opningstider:
Måndag - fredag kl. 06.30-21.00
Laurdag: 9.00-20.00
Søndag: 10.00-20.00 




​​​​​​​​​Ta med den faste medisinen du brukar. Det kan ta tid å få same medisin frå apoteket.

Dessverre kan tjuveri finne stad på sjukehuset. La ​verdisaker vere igjen heime.

Ta med behagelege klede og gode innesko som er stødige og lette å ta på. Av hygieniske grunnar er det ikkje tillate å gå barbeint på sjukehuset.

Ta med toalettsaker som tannbørste, tannkrem, kam, deodorant og eventuelt barbermaskin. ​Hugs også hjelpemiddel du er avhengig av: til dømes stokk, ​krykker, rullator og rullestol.

God hygiene er ein viktig faktor for å kunne gi god behandling til pasientane.