Behandling

Makulahull, operasjon

Eit makulahol er eit hol i den gule flekken (skarpsynet) på netthinna i auget. Årsaka er aldersforandringar i glaslekamen. Ubehandla medfører ikkje makulahol blindheit, men tap av skarpsynet. Operasjonen vil lukke holet i 90 prosent av tilfella.

Før

Sørg for å ha det du treng av mat og andre ting i huset dei første dagane etter at du har komme heim. For at gassen skal dekke makula, er det viktig at du ikkje ser oppover, og at du ikkje ligg på rygg dei første dagane.

Under

Det varierer kor lenge behandlinga varer, så sett av heile dagen. 

Operasjonen går oftast føre seg dagkirurgisk i lokalbedøving. Du får eit sprøytestikk under auget med bedøving. Det kan gjere litt vondt å få bedøvinga, men etterpå er det ikkje mykje smerter. Auget blir vaska og dekt med steril duk.

Makulahol blir behandla med ein operasjon som vi kallar vitrektomi. Auget blir fylt med ein gass som hjelper til med å lukke holet i netthinna. Vi lagar tre opningar i augeveggen, for instrument, lys og vasstilførsel. Membranar som drar i netthinna rundt makulaholet blir fjerna, og vi fyller auget med gass. Gassen verkar som ein innvendig bandasje på makulaholet mens det gror.

Etter

Etter operasjonen kan du reise heim, men du skal tilbake på sjukehuset dagen etter for ein kontroll.

Kontrollar

Du treng vanlegvis kontroll ein til fire veker etter operasjonen. Denne kontrollen avtaler du sjølv hos tilvisande lege, som kan vere lokal augelege på sjukehuset, eller eigen privat augelege. Du bestiller timen sjølv.

Etter operasjonen er auget fylt med gass for å dekke holet. 

Du må ikkje sjå opp dei første tre dagane etter operasjonen. 
Du må ikkje sjå opp verken når du sit eller står, dryp auget eller ligg i senga. Vi anbefaler at du tar det med ro og ser ned. 
Så lenge det er gass i auget (ca. fire veker), må du ikkje reise med fly eller få lystgassnarkose. Dette medfører nemleg stor trykkstigning i auget med påfølgande blindheit. Du får eit blått armband etter operasjonen som dokumenterer dette.

Sjukemelding

Ved kontrollen dagen etter operasjonen får du sjukemelding på mellom ein og tre veker. Lengda på sjukemeldinga er avhengig av yrket ditt og tilstanden din ved kontrollen. 

Kva med det andre auget?

Om lag ti prosent vil få makulahol på begge auga.

Kva om ein ikkje klarer å halde ansiktet ned etter operasjonen?

Det er viktig for ein vellykka operasjon at du ikkje ser oppover / ikkje ligg på ryggen etter operasjonen. Ein caps eller ei skyggelue kan vere til hjelp ved at du ser skjermen og blir minna om ikkje å sjå lenger opp.

Når kjem synet tilbake?

Rett etter operasjonen er auget fylt med gass, og du vil berre kunne sjå lys og konturar. Etter kvart som gassbobla blir mindre, vil du sjå at den skjelv og beveger seg etter korleis du beveger hovudet. Når du kan sjå over gassbobla, vil synet bli betre. Når du ser rett ned eller opp vil gassen danne ein ring. Når denne blir mindre og så forsvinn, er gassen vekk. Dette tar vanlegvis om lag tre veker.

Sidesynet kjem tilbake når gassen er ute. Skarpsynet blir langsamt betre. Du vil merke mest betring dei første tre månadene etter operasjonen, men betringa kan halde fram i over eit år. Dei fleste opplever at synet blir tydeleg betre, men ikkje like bra som det var før operasjonen.

Må ein inn for å få fjerna sting etter operasjonen?

Nei.

Kva med smerter i forbindelse med operasjonen?

Det er normalt lite smerter og ubehag i forbindelse med denne behandlinga. Du kan ha litt ruskfølelse i auget i fleire veker, men sterke smerter er ikkje vanleg. Du bør kontakte augelege raskt dersom du får sterke smerte, spesielt dei første dagane/vekene etter operasjonen.

 Praktiske råd

Du kan gå på do, dusje og ete som før. Kvardagslege aktivitetar som å gå tur og bere ein vanleg handlepose frå butikken er greitt, men ikkje tyngre fysisk belastning som trening, helsestudio eller liknande den første veka. Du kan ikkje vere sjåfør av eigen bil før gassen er heilt vekk frå auget. Vent med augesminke og bading i basseng til du er ferdig med augedropar.

Ver merksam

Biverknader og komplikasjonar

Den vanlegaste komplikasjonen ved operasjon for makulahol er utvikling av katarakt / grå stær, om du ikkje har operert linsa. Mindre vanlege komplikasjonar er rifter i netthinna og netthinneløysing. Dette blir som regel oppdaga under operasjonen, slik at vi kan reparere det under same operasjon. 

Sjeldne komplikasjonar er blødingar, synsfeltdefektar, pigmentforandringar og infeksjon.

Forholdsreglar

Du skal ikkje ligge på ryggen eller sjå opp dei første døgna etter operasjonen.
Du kan ikkje fly eller dykke så lenge det er gass i auget.
Du skal ikkje ha narkose med lystgass. Dette kan føre til høgt trykk i auget og øydelegge synet.
Rask oppstigning til høgfjellet over 900–1000 meter kan også føre til høgt trykk og smerter dersom det er gass i auget.